Kan je oorsuizen behandelen? Wat zijn de belangrijkste oorzaken van gehoorschade? En wat zijn gouden tips om je gehoor te verzorgen? Gehoorschade voorkomen is een belangrijk onderwerp binnen het domein van gezondheid en preventie. Daarom sprak Amaryllis, het gezicht van onze preventie- en gezondheidstips, met een professionele audioloog.
Beluister deze video-podcast ook via Spotify.
Een overzicht van de onderwerpen:
Dag Tom, je bent audioloog, dus ik kan jou alles vragen wat te maken heeft met onze oren, nietwaar?
Dat klopt. Alles wat met gehoor te maken heeft vinden we superinteressant. Dat gaat eigenlijk van preventie, dus alles wat te maken heeft met een goed gehoor behouden, tot alle andere uitdagingen rond gehoor. We helpen mensen om hun gehoor terug te herstellen.
Bij een oor denk ik altijd aan wat er allemaal in ons hoofd zit, maar ook de oorschelp hoort daar natuurlijk bij. Ik heb er onlangs een discussie over gehad, want een oorschelp… groeit die nu een heel leven lang?
Ja, onze neus en oren blijven inderdaad groeien. Meer bepaald de oorschelp en de gehoorgang. Daarom is gehoorbescherming goed opvolgen zo belangrijk. Controleer die elk jaar even, zodat alles vast genoeg in jouw oor blijft zitten.
Want hoe meer je oor groeit, hoe losser het komt te zitten. Dat gaat dan over millimeters, hè, maar het is wel iets belangrijk om in de gaten te houden. En daarom moet je na pakweg vier of vijf jaar je gehoorbescherming vernieuwen.
Wie komt er allemaal naar een audioloog? Zijn dat vooral mensen die gehoorschade hebben, en al ernstige gehoorschade dan?
Je hebt mensen met licht gehoorverlies, matig gehoorverlies en ernstig gehoorverlies, maar aan de andere kant ook mensen die bescherming nodig hebben. Dat kan zijn voor op een festival, maar dat kan ook zijn tegen snurken of lawaai in het algemeen.
Heel veel vrouwen, denk ik?
Er zijn inderdaad veel dames die daarvoor binnenkomen. En jonge mama’s komen ook vaak langs met hun kindjes voor gehoorbescherming tijdens het zwemmen.
Ik dacht om krijsende baby’s niet te horen? (lacht)
Dat zijn meer de crèche-eigenaars die daarvoor komen. (lacht)
Denk je soms ook niet dat mensen te laat naar een audioloog komen, als ze echt al te veel gehoorschade hebben?
Ja, dat weet ik wel zeker. Ik denk dat mensen die in een hoorcentrum binnenkomen eigenlijk al weten dat ze gehoorverlies gaan hebben. Tegen een hoog aantal mensen moeten we dan ook zeggen: inderdaad, je hebt gehoorverlies.
Eigenlijk zouden wij veel meer een preventieve rol willen hebben, rekening houdend met het feit dat tien à vijftien procent van de mensen slechthorend is. Dus we zouden graag ook de mensen die gewoon goed horen over de vloer krijgen en preventieve testen bij hen doen.
En hoe zou je dat kunnen doen? Hoe kunnen mensen al op voorhand weten dat ze later gehoorschade kunnen oplopen?
Voor mensen die slechthorend zijn is een klassieke hoortest ideaal. Daarbij hoor je toontjes en je steekt je hand omhoog wanneer je die gehoord hebt, dat kent iedereen. Voor het preventieve aspect gebruiken we daarentegen de zogenaamde Distorsie Product Oto-akoestische Emissies, DPOAE. Daarbij geef je een geluid door aan het oor en je buitenste haarcellen antwoorden daar automatisch op. Dat antwoord kun je dan registreren en geeft eigenlijk een heel goed zicht op hoe het gesteld is met je gehoor.
Vaak zie je al bij mensen van achttien, negentien, twintig jaar, lichte vormen van gehoorverlies opkomen in die otoakoestische emissies. En als ze dan 50 zijn of misschien zelfs al 40 of 60, dan wordt dat ook op de hoortest zichtbaar. Dus dat is een heel goede manier om in het oog te houden wat er gaat komen, zodat je een tandje kan bijsteken met bescherming.
Veel mensen hebben ook last van oorsuizen, veroorzaakt door te veel lawaai op hetzelfde moment en dat leidt dan tot tinnitus, als ik het goed heb?
Klopt.
Kom je daar dan nog van af?
Ja, meestal wel. Er zijn een 200-tal behandelingen voor tinnitus. Maar één van de grootste uitdagingen voor de medische wereld is om elke keer de juiste behandeling voor de juiste persoon te vinden, want je hebt een aantal clusters.
Je hebt behandelingen die te maken hebben met geluid. Dat kan muziektherapie zijn, tinnitus retraining therapie, hoortoestellen en zo verder. Daarnaast heb je zuilen die meer werken op ontspanning en relaxatie, of zelfs toepassingen die meer werken op medicatie. Verder heb je toepassingen die werken op hersenstimulatie en zo verder.
De toekomst zal zijn dat we, hopelijk via artificiële intelligentie, sneller weten welke patiënt met welke behandeling het snelst geholpen is. Maar oorsuizen vermijden blijft natuurlijk het beste.
Ja, dat is zeker zo. Maar het is toch al hoopvol, dat er iets aan gedaan kan worden.
Inderdaad.
En hoe kom je nu eigenlijk terecht bij een audioloog? Is dat meestal op aanraden van de huisarts?
Dat is verschillend. Sommige mensen komen zelf omdat ze het gevoel hebben dat hun gehoor niet 100 procent is. Wij zijn op dat vlak heel laagdrempelig. Mensen kunnen eigenlijk gewoon gratis eens langskomen om zich te informeren.
Huisartsen sturen patiënten soms door, maar eigenlijk zijn het vooral de neus-, keel- en oorartsen. Die zien natuurlijk heel veel mensen die slechthorend zijn en voor terugbetaling van hoortoestellen heb je uiteindelijk ook een voorschrift nodig. Dus van die kant krijgen we ook wel heel wat mensen binnen.
Ik kan mij voorstellen dat je het niet meteen beseft dat je slechthorend bent.
Klopt. Dat komt ook omdat zoiets heel traag gaat en omdat je hersenen lang de indruk geven dat alles normaal is, waardoor men wel eens zegt dat gehoorverlies eigenlijk een beetje een sluipmoordenaar is. Want tegen dat je echt doorhebt dat je gehoorverlies hebt, ben je meestal al vrij ver gevorderd, dus daarop wachten is meestal geen goed idee. Het is veel beter om, zoals je naar een tandarts gaat voor controle, dat ook voor je gehoor te doen.
Een jaarlijks bezoek bij de audioloog, dat zou eigenlijk prima zijn.
Dat is eigenlijk beter, ja.
Je hebt er al een paar genoemd, maar wat zijn zo de belangrijkste oorzaken van gehoorschade?
Lawaai is een vaak voorkomende oorzaak. Chemicaliën kunnen in sommige industrieën ook gehoorverlies veroorzaken. Verder maak je op bepaalde leeftijden meer kans op gehoorverlies. Dat heeft dan te maken met het feit dat je minder doorbloeding hebt en daardoor eigenlijk minder zuurstof in de oren krijgt.
We mogen ook niet vergeten dat heel veel mensen geboren worden met gehoorverlies of kort na de geboorte gehoorverlies ontwikkelen door een bepaalde aandoening of virussen. Hersenvliesontstekingen zijn daar een voorbeeld van.
Het kunnen dus heel veel redenen zijn.Sommige mensen krijgen op latere leeftijd een klein herseninfarct, wat leidt tot minder zuurstof, en dat kan natuurlijk ook leiden tot gehoorschade.
En je sprak daarjuist over jongeren van achttien, negentien jaar. Je ziet die vaak met oortjes of koptelefoons aan. Te luide muziek is waarschijnlijk op termijn ook niet zo goed?
Nee. Je zit daarbij echt rechtstreeks je gehoor te stimuleren, dus als dat niet goed gecontroleerd is, wordt het al snel heel gevaarlijk. Daarom is het altijd belangrijk om te checken of je wel veilige niveaus gebruikt. De meeste degelijke apparatuur is daartegen beveiligd, maar de goedkoper varianten durven weleens wat minder beveiligd te zijn en dat kan gevaarlijk zijn.
Iets anders, hoe zit het eigenlijk met de terugbetaling van een audioloog? Is dat voor verbetering vatbaar of is dat goed momenteel?
Voor hoortoestellen krijg je een vast bedrag terugbetaald, maar terugbetaling voor gehoorbescherming hangt eigenlijk van het ziekenfonds af. Bij het Vlaams en Neutraal Ziekenfonds is dat 50 euro, wat ik wel positief vind. Zo kun je je gehoor beschermen en daar ook nog een terugbetaling voor genieten.
En er is ook een tegemoetkoming van het VNZ voor oordoppen op maat, dacht ik hè?
Inderdaad, dat is die 50 euro die je als terugbetaling kan krijgen. Ik ben daar trouwens heel tevreden over. Zeker omdat je, aangezien het Vlaams en Neutraal Ziekenfonds neutraal is, vrij kan kiezen waar je die oordoppen koopt. Dat vind ik wel charmant aan de manier waarop zij werken rond dat voordeel.
Het zou natuurlijk goed zijn dat er een jaarlijks onderzoek terugbetaald wordt.
Het zou helemaal te gek zijn als we daar zouden kunnen landen, ja.
Maar dat ligt nog op de stapel waarschijnlijk?
We zien eigenlijk in de gezondheidszorg dat we meer van curatief, zaken oplossen, aan het evolueren zijn naar preventief. Dus ja, ik hoop dat het terugbetalingsstelsel daar ook meer op gericht gaat worden.
We gaan stilletjes afronden, maar kun je ons tot slot nog wat tips geven om je gehoor zo goed mogelijk te verzorgen, zodat je op lange termijn goed blijft horen?
Absoluut. Als eerste: wacht niet totdat je zelf denkt dat er een probleem is, maar laat gewoon je gehoor al eens controleren, ervan uitgaande dat alles in orde zal zijn. Dat is meestal ook wel zo, maar dan heb je tenminste een idee van hoe het met je gesteld is en kan je het makkelijker bewaren.
Ten tweede, als je gehoorbescherming wilt, denk dan goed na over het hoofdgebruik ervan, want sommige mensen willen graag combineren. Ze willen gehoorbescherming dragen op een festival, maar ook in de slaapkamer omdat hun partner snurkt. En dat is toch wel een ander soort geluid. Bij snurken wil je al het geluid weg, bij een festival wil je de muziek zo goed mogelijk horen. Dus dan heb je andere oordopjes nodig. En als je te veel dingen probeert te mengen, dan krijg je iets wat voor niks 100 procent werkt, dus dan is het soms handiger om te kiezen.
Zijn er ook dingen waar je op kan letten om gehoorschade te vermijden? Bijvoorbeeld plaatsen waar je best niet te vaak komt?
Tegenwoordig kan je eigenlijk gemakkelijk een app installeren met een eenvoudige decibelmeter. Maar het is vooral belangrijk dat je je bewust bent van gevaarlijke momenten.
Bijvoorbeeld een trein die in het station aankomt of een festival waar je geen gehoorbescherming draagt, dat zijn extremere momenten die gevaarlijk zijn. Met nieuwjaar vuurwerk afsteken en dan vlak bij die explosies gaan staan… ja, dat is echt geen goed idee.
Of iemand die heel, heel, hard niest zoals mijn echtgenoot? (lacht)
Ja, dat weet ik niet. Ik heb jouw echtgenoot zijn decibels nog niet gemeten. (lacht)
Zijn er klachten die je vaak tegenkomt en die eigenlijk heel gemakkelijk te vermijden zijn?
Je hoort het meeste dat mensen nogal lang gewacht hebben voor een hoortoestel. Dat is een klassieker. De meesten zeggen: ‘Ja, ik had dat vijf jaar eerder moeten doen of tien jaar eerder.’
Voor gehoorbescherming komen mensen vaak pas nadat ze iets hebben meegemaakt. Ze zeggen dan: was ik maar sneller met gehoorbescherming aan de slag gegaan, dan had ik dat kunnen vermijden. Meestal hoort daar ook wat frustratie bij.
Ja, want het is ook een sociaal gegeven, hè? Je gaat je meer afzonderen als je minder hoort, denk ik dan.
Ja, als mensen slechter horen dan kun je twee reacties krijgen: sommige mensen gaan juist heel veel praten om niet te moeten luisteren en andere mensen gaan gesprekken vermijden. Maar iedereen heeft in zijn psychologische gezondheid nood aan communicatie, dus het is ontzettend jammer als dat stroever begint te gaan. Dat zijn zaken die we heel graag willen vermijden.
En je ziet het apparaatje niet zitten, hè? Het is niet dat je mensen kunt aanduiden die een hoorapparaat dragen.
Nee, klopt.
En dan nog een laatste tip misschien: let erop of je gesprekken goed kan verstaan bij lawaai. Daarvoor hebben we ook een test waarbij we woordjes laten horen op achtergrondlawaai. Want veel mensen zeggen: ‘Ik hoor nog wel goed, maar ik versta mensen niet als er lawaai is.’ Laat in dat geval je gehoor best testen, want in een aantal gevallen is dat ook te verhelpen.
Oké. Tom, heel interessante tips. Dankjewel voor het gesprek.
Heel graag gedaan, Amaryllis.
Benieuwd naar meer? Neem zeker een kijkje bij onze andere gezondheidstips, want er zijn heel veel verschillende preventiemaatregelen.
Tot de volgende keer.