Hoe je het ook draait of keert, het woord ‘dieet’ heeft een negatieve bijklank gekregen de laatste jaren. En dat is jammer, want een gezond voedingspatroon draagt bij tot een gezonde levensstijl. Vanwaar komt die negatieve bijklank eigenlijk? En is het wel terecht? Amaryllis, het gezicht van onze preventie- en gezondheidstips, sprak erover met een professionele diëtiste.
Beluister deze video-podcast ook via Spotify.
Een overzicht van de onderwerpen:
Dag Kristien, welkom. Mag ik jou nu diëtiste noemen of noem ik jou beter een voedingsdeskundige?
Ik ben eigenlijk diëtiste.
Het is misschien toch wel belangrijk om het verschil duidelijk te maken tussen diëtisten en voedingsdeskundigen.
Ja, want er is echt wel een verschil. Als voedingsdeskundige krijg je een opleiding die kan duren van 22 uur tot 1 jaar. Daar bestaat eigenlijk totaal geen uniforme opleiding voor, door gebrek aan wettelijk kader. Het beroep van diëtiste is daarentegen sinds 1997 erkend en hierin werden in een KB kwalificatievereisten gegoten. Het ligt met andere woorden vast welke theoretische vakken er gedoceerd moeten worden.
Er zijn mensen die altijd maar blijven diëten, hun hele leven lang, en die dan kilo’s afvallen en weer aankomen… Het zogezegde jojo-effect. Wat doe je daaraan?
Het is belangrijk dat we niet alleen kijken naar het cijfertje op de weegschaal. We moeten mensen ook emotioneel begeleiden, bijvoorbeeld op momenten dat ze het moeilijk hebben en beginnen snoepen.
Hoe kunnen we dat aanpakken?
Het is heel belangrijk dat we de oplossing vanuit de mensen zelf laten komen. Een concrete tip zou kunnen zijn: Ga op momenten dat je het moeilijk hebt, even buiten wandelen of ga eens zwemmen.
Maar niet iedereen gaat graag wandelen?
Uiteraard, in dat geval gaan we onderzoeken: ‘Wat helpt jou ontspannen? Wanneer vliegt voor jou de tijd? Of wat deed je vroeger graag, waar je nu geen tijd meer voor hebt?’
Dat helpt echt op moeilijke momenten, bijvoorbeeld als je terugkomt van je werk en het is hectisch in huis, waardoor je alles in je mond zou steken. Als mensen op zo’n moment kunnen ontspannen op een andere manier, voorkom je dat ze hervallen in oude gewoontes.
Nu is het ook zo dat veel mensen die vermagerd zijn zelf vragen: ‘Mag ik bij jou terugkomen? Gewoon op consultatie, om te zien of ik mijn gewicht kan behouden.’ Dus veel mensen komen na gewichtsverlies om de 2 maanden nog eens op controle. Gewoon om zichzelf nog een keer te wegen, maar ook om erover te praten. ‘Hoe voel ik mij nu? Hoe vang ik dit op?’ Ze houden van een succesverhaal.
Dus eigenlijk ben jij ook een beetje een psycholoog?
Ja, inderdaad. Want ook daarin volgen we veel opleidingen. Maar natuurlijk kennen wij ook onze grenzen. Als we bijvoorbeeld zien dat het echt over een eetprobleem gaat, roepen we ook de hulp in van een psycholoog. Want we mogen niet pretenderen psychologen te zijn.
Ja, want zo’n eetprobleem kan ook tot depressies of eetstoornissen leiden. En het is niet jouw verantwoordelijkheid om dat op te lossen natuurlijk.
Wij gaan ook wel tips geven en het is goed dat we multidisciplinair samenwerken, want dat leidt echt tot grote successen. Maar de ene discipline kan niet zonder de andere in dit geval.
Wat ik ook graag zou willen weten: zijn het vooral mannen of vrouwen die bij jou aankloppen? Of is dat een beetje in evenwicht?
Ik moet zeggen: vroeger waren 90% van mijn cliënteel vrouwen. Maar dat is echt wel aan het veranderen. Ik denk dat nu nog 60% vrouwen zijn. En ik merk eigenlijk wel een beetje een verschil.
Als vrouwen willen vermageren, laten ze sneller hier en daar een steek vallen. Als een man het initiatief neemt om bij een diëtist te gaan, dan willen ze hun traject perfect volgen. En soms is dat wel grappig, want mannen volgen je advies tot op de letter. Ik heb ook wel veel sportmannen die over de vloer komen, dus die hebben natuurlijk enorm veel zelfdiscipline.
Is er een bepaald dieet waarvan jij zegt: dat is de bijbel. Dat is echt hetgeen waar ik mij aan houd bij de meeste mensen?
Het is zo dat wij nog altijd een klassieke wetenschappelijke opleiding genoten hebben en dat wij over het algemeen werken met de gezonde basisvoeding. Ik schrijf ook proteïnediëten voor, als mensen het vragen. Maar ik ga dat nooit opdringen. Ik geef iedereen de keuze. Tegenwoordig zijn er enorm veel hypes.
Ja, op internet vind je het een na het ander!
Op het internet, in de Libelle, op sociale media … Op den duur weten de mensen het niet meer. Ik ga die hypes niet spontaan aanbieden. Maar als mensen er expliciet naar vragen, ga ik er wel op in, want ik vind het belangrijk dat mijn cliënten een goed gevoel hebben.
Anderzijds is het soms belangrijk dat we echt compromissen sluiten. Bijvoorbeeld, sommige mensen denken: met een glutenvrij dieet ga je vermageren. Maar gluten zijn eigenlijk de eiwitten uit tarwe, rogge, gerst… Juist in die producten zitten prebiotica en die prebiotica zijn belangrijk op termijn voor onze darmwerking.
Je hebt zaken waar iedereen wel heeft van gehoord zoals intermittent fasting, het ketogeen dieet, enzovoort. Maar je moet waarschijnlijk kijken van persoon tot persoon om te bepalen welke aanpak werkt?
Absoluut. Voor mensen met diabetes type 1 kan een ketogeen dieet echt heel gevaarlijk zijn. Vandaar dat ik toch liever de mensen dan ergens richting geef binnen die hypes, zodat ze niet op eigen houtje heel eenzijdig gaan eten, wat dikwijls tot gevaarlijke toestanden kan leiden.
Ik kan mij voorstellen dat mensen soms het bos door de bomen niet meer zien. Er is zo veel. Ik heb bijvoorbeeld gelezen op het internet dat je van watermeloen en ananas zou kunnen vermageren. Is dat zo?
Goh, eigenlijk zijn dat allemaal hypes. Het is zo dat watermeloen niet veel calorieën bevat, waardoor je er eigenlijk veel van mag eten. Maar het gaat niet echt actief vermagerend werken.
Ananas bevat wel iets meer koolhydraten dan bijvoorbeeld een citroen, dus ik zou niet zeggen: ‘Ga maar ananas eten om te vermageren.’ Al is fruit natuurlijk aan de basis gezond. Ik ben voorstander om fruit binnen elke voedingsgewoonte aan te raden. Maar fruit bevat wel suiker in de vorm van glucose. Dus je kan er ook niet onbeperkt van eten.
Maar de basis van alles is toch beweging? Of ben ik daar fout in?
Absoluut! Ik zeg altijd bij de eerste consultatie: ‘Vermageren en gezond zijn is gebaseerd op 3 pijlers: je voeding, beweging en voldoende water drinken.’ Dat is eigenlijk de rode draad doorheen al mijn consultaties. Ik ga nooit enkel over voeding spreken. Ik ga beweging ook actief betrekken – ook al ben ik geen kinesiste die mensen grondig kan opleiden.
Maar zelfs aan oude mensen die minder mobiel zijn ga ik vragen: ‘Heb je een hometrainer thuis? Twee keer 10 minuutjes per dag trainen is al beter dan niets. Heb je een hondje? Ga dan eens een kleine wandeling met je hondje maken.’
Alle beetjes helpen. Elektrische fietsen bijvoorbeeld. Sommige mensen zeggen: ‘Een elektrische fiets? Nee, daar ga je niet van vermageren!’ Mijn antwoord is dan simpelweg: ‘Vroeger bleven mensen van 70 jaar gewoon in hun zetel zitten. Beter is dat niet hé.’
Nee, want nu nemen ze wel de fiets!
Absoluut! Ook al hebben ze een beetje ondersteuning, ze nemen toch de fiets. Ze zijn toch actief bezig.
En je kan ze niet bijhouden, hè? (lacht)
En je kan ze niet bijhouden! (lacht) Plus, psychologisch is dat ook wel heel belangrijk, buiten zijn in de gezonde lucht. Ze komen andere mensen tegen al fietsend, gaan rap eens een terrasje doen als het goed weer is. Dus eigenlijk, voor de totale gezondheidstoestand is het absoluut aan te raden.
Hoe zit dat met de terugbetaling bij de zorgverzekeringen? Is dat voor verbetering vatbaar?
Eigenlijk is het wel voor verbetering vatbaar. Maar ik moet wel zeggen: het is positief dat er al iéts van terugbetaling is.
Dus een diëtist wordt deels terugbetaald?
Ja, bij de meeste mutualiteiten wel. Maar als die terugbetaling hoger zou zijn, zou dat voor de maatschappij wel kostenbesparend zijn. Want bij een hogere terugbetaling zou de drempel lager zijn om bij de diëtist te komen. Er zijn hierrond al studies gebeurd waaruit blijkt dat 1 euro aan diëtistenkosten een maatschappelijk voordeel van 14 euro oplevert, wat eigenlijk toch wel heel belangrijk is.
Zowel voor de maatschappij als voor de persoon zelf.
Ja, het is een win-winsituatie voor iedereen. Voor de maatschappij, voor de cliënten en natuurlijk ook voor de diëtisten.
Maar van het Neutraal Ziekenfonds, het VNZ, ben je wel tevreden?
Ja, het VNZ zit eigenlijk bij de betere, moet ik zeggen. De meeste mutualiteiten komen zo’n 30 euro tussen op jaarbasis, terwijl het VNZ toch wel 50 euro tussenkomt. Dus ik kan dat alleen maar toejuichen.
Terug naar iets voedingspecifiek. Er is veel discussie over vlees. Is dat nu gezond of niet? Tegenwoordig proberen heel veel mensen meer vegetarisch te leven. Dat is ook eco-bewuster. Wat vind jij zelf?
Ik ben eigenlijk altijd voor de gulden middenweg. Willen mensen geen vlees eten en duurzamer gaan eten? Dan vind ik dat zeer positief. Maar ik ga vlees ook niet afkeuren. Al is het wel zo dat we best onze porties vlees beperken en meer naar puur vlees gaan.
Geen bewerkt voedsel?
Geen bewerkt voedsel. Ik zeg altijd tegen de mensen in mijn praktijk: ‘Denk aan de boerderij van vroeger. Eet een puur stukje kip of een puur stukje varkensgebraad. Maar niet al die bewerkingen met paneermeel errond. Al die E-nummers zijn niet goed.’
Neem daarnaast ook eens ter vervanging op je boterham hummus of een groentespread. Dat is perfect mogelijk. Vlees kan je perfect af en toe vervangen door tofu of seitan. Al is het wel zo dat er nu ook veel vleesvervangers, zoals burgers en worsten, op de markt te verkrijgen zijn die toch wel veel zout en veel vet bevatten.
Kan je daar ook advies in geven? Wat dan beter en gezonder is?
Ik raad toch wel aan om naar de pure sojaproducten te gaan. Tofu, seitan, quorn… Het gebruik van linzen en kikkererwten is zeker ook een aanrader.
Is het goed dat je 3 keer per dag eet of is het juist aan te raden om verschillende maaltijden of kleine beetjes altijd te eten?
Ik ben meer voorstander van regelmatig kleinere hoeveelheden eten. Het is zo dat ik ook diabeteseducator ben. En ik vind het altijd goed om eigenlijk een egale glycemie of bloedsuikerspiegel te hebben, door regelmatig kleine hoeveelheden te eten. Dan gaan we ook die suikerdips niet krijgen, waardoor mensen plots te veel ineens gaan eten. En dikwijls zijn dat dan gesuikerde producten.
En dat is waarschijnlijk de gouden tip: ‘Eet minder suiker’?
De gouden tip is: eet minder suiker, drink veel water en beweeg veel. Eet zo’n zuiver mogelijke voeding. Nog een gouden tip is natuurlijk: varieer zo veel mogelijk, zowel in fruit, groente, als vlees en vleesvervangers.
En stop niet bij elk tankstation, want daar heb je van die meeneembare snacks die er heel verleidelijk uit kunnen zien.
Inderdaad. Al mag een zonde wel eens hé (lacht). Waarom niet? Daar zijn wij ook mensen voor. Wij mogen ook genieten. Maar het is wel belangrijk dat we aan de basis gezond eten.
Absoluut. Dankjewel, Kristien, het was een heel interessant gesprek.
Graag gedaan.
Benieuwd naar meer? Neem zeker een kijkje bij onze andere gezondheidstips, want er zijn heel veel verschillende preventiemaatregelen.
Tot de volgende keer.